Gayrimenkul değerleme raporu, gayrimenkulün yer aldığı bölge ya da alandaki çevresel faktörler, konut değerlemesine emsal olan devirler ve gayrimenkulün özellikleri gibi bilgiler barındıran bir rapordur. Bu raporun başat konusu, gayrimenkul ya da konut değerleme fiyatıdır. Değerleme raporu okurken dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar vardır.
Gayrimenkulün değerlemesinin yer aldığı ekspertiz raporu okunurken gayrimenkulün hangi özelliklerini barındırdığı ve hangi kıstaslarla değerlendirmeye tabi tutulduğu gibi kriterlerin incelenmesi gerekir.
Gayrimenkul değerleme işlemlerinin ele alındığı raporda dikkate alınması gereken diğer önemli husus, konut değerleme uzmanı ya da ekspertiz uzmanının kim ya da kimler olduğudur. Raporun kim tarafından hangi kriterlerle yazıldığı, raporda kimlerin imzasının olduğu ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) kayıtlarının ibrazı da rapor okumasında dikkate alınmalıdır. Değerleme raporu, SPK tarafından yapılan Gayrimenkul Değerleme Uzmanlığı Sınavı ve Konut Değerleme Uzmanlığı Sınavında başarılı ve mesleki tecrübesi olan kişilerce hazırlanmalıdır. Gayrimenkul değerleme uzmanı, sınavı başarıyla geçtikten sonra, 3 yıllık mesleki deneyimin ardından gayrimenkul değerleme lisansı alabilir.
Değerleme raporunda, raporu hazırlayan değerleme uzmanı ya da uzmanlarının, raporda sunulan bilgilere ilişkin açık beyanı yer almalıdır. Beyanda, raporda yer alan analiz, opsiyon ve sonuçların hangi varsayımlarla ya da koşullarla sınırlı olduğu belirtilmiş olmalıdır. Uluslararası Değerleme Standartları kriterlerine uyulduğu da belirtilmelidir.
Raporda, şirket ve müşteri bilgileri, gayrimenkulle ilgili tanıtıcı bilgiler, uygulanan değerleme yöntemleri, genel ve bölgesel veriler ve değerleme yöntemlerinin analizleri alt başlıkları ile birlikte sunulmalıdır. Gayrimenkul ekspertiz raporu okunurken bu başlıkların ve bunlara bağlı alt başlıkların yeterliliği incelenmelidir. Değerleme yöntemleri ve bu yöntemlerin analizleri de detaylı olarak okunması gereken en önemli başlıklardır.
Ekoekspertiz raporu ve değerleme raporu incelemelerinde raporda bahsi geçen tablo, belge, sözleşme, liste ve fotoğraf gibi dokümanlar da önemli bir yer tutar. Rapora ek olarak sunulması gereken bu dokümanların doğruluğu ve geçerliliği incelenmelidir. Eklerde raporu hazırlayan konut değerleme uzmanı ya da ekspertiz uzmanının lisans belgeleri de olmalıdır.
Yukarıda sayılan hususlar yerine getirilmezse, okunan değerleme raporu, bağlayıcılığı olan referans bir belge olarak kabul edilemez!
